Λες, πως από τότε που κατάλαβες, εφημερεύεις. Σου εδόθη η ημέρα, και είπες: ιδού εγώ μέσα στο μελιχρό φως, μέσα στον οικείο χρόνο, μέσα στον απρόσμενο κόσμο, που μου εφανερώθη και που είναι ο Ναός μου. 

Τίποτε δεν σου ανήκει, σου εδόθη όμως ένα κερί, η ψυχή σου. Από τότε που κατάλαβες, άναψες το κερί και είπες: θα το κρατώ αναμμένο μέσα σε τούτη την κοσμική ξαγρύπνια, ίσαμε να λειώσει. Αυτή είπες πως είναι η εφημερία σου.

 Χρήστος Μαλεβίτσης 

Εφημερία - Ο φωτισμός του ανθρώπου (Δοκίμια αιχμής)

Η αλήθεια θα σε απελευθερώσει,

όχι όμως προτού σε αποτελειώσει.

David Foster Wallace

 "Κρατῶ λουλοῦδι μᾶλλον. 

Παράξενο.

 Φαίνετ᾿ ἀπ᾿ τὴ ζωή μου 

πέρασε κῆπος κάποτε.

 Στὸ ἄλλο χέρι

 κρατῶ πέτρα. 

Μὲ χάρη καὶ ἔπαρση.

 Ὑπόνοια καμιὰ

 ὅτι προειδοποιοῦμαι γι᾿ ἀλλοιώσεις,

 προγεύομαι ἄμυνες.

 Φαίνετ᾿ ἀπ᾿ τὴ ζωή μου 

πέρασε ἄγνοια κάποτε. 

 Χαμογελῶ.

 Ἡ καμπύλη του χαμόγελου,

 τὸ κοῖλο αὐτῆς τῆς διαθέσεως,

 μοιάζει μὲ τόξο καλὰ τεντωμένο, 

ἕτοιμο.

 Φαίνετ᾿ ἀπ᾿ τὴ ζωή

 μου πέρασε στόχος κάποτε.

 Καὶ προδιάθεση νίκης.

 Τὸ βλέμμα βυθισμένο

 στὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα:

 τὸν ἀπαγορευμένο καρπὸ 

τῆς προσδοκίας γεύεται.

 Φαίνετ᾿ ἀπ᾿ τὴ ζωή μου 

πέρασε πίστη κάποτε. 

 Ἡ σκιά μου, παιχνίδι τοῦ ἥλιου μόνο. 

Φοράει στολὴ δισταγμοῦ. 

Δὲν ἔχει ἀκόμα προφθάσει νὰ εἶναι

 σύντροφός μου ἢ καταδότης.

 Φαίνετ᾿ ἀπ᾿ τὴ ζωή μου 

πέρασ᾿ ἐπάρκεια κάποτε.

 Σὺ δὲν φαίνεσαι.

 Ὅμως γιὰ νὰ ὑπάρχει γκρεμὸς στὸ τοπίο, 

γιὰ νά ῾χω σταθεῖ στὴν ἄκρη του

 κρατώντας λουλούδι 

καὶ χαμογελώντας, 

θὰ πεῖ πὼς ὅπου νά ῾ναι ἔρχεσαι.

 Φαίνετ᾿ ἀπ᾿ τὴ ζωή μου

 ζωὴ πέρασες κάποτε."

Κική Δημουλά / Φωτογραφία 1948

Οι δομικοί λίθοι από τους οποίους δομούνται τα στερεά δεν είναι τοποθετημένοι τυχαία στο χώρο που καταλαμβάνουν. Η χωρική κανονικότητα, περιοδικότητα, και συμμετρία είναι αρχιτεκτονικές διαδρομές που ακολουθεί η φύση στην τοποθέτηση των δομικών λίθων στον χώρο κατά τη δημιουργία ενός στερεού σώματος. Η φύση δημιουργεί όμορφα στερεά σώματα.

Η φύση δεν δημιουργεί ομοιόμορφες στερεές δομές, υπάρχει ποικιλία αρχιτεκτονικών κατασκευών, που όλα όμως έχουν κανονικότητα, περιοδικότητα και συμμετρία, άλλες είναι απλές κατασκευές και άλλες πολύπλοκες. Αν μπορούσαμε να διακρίνουμε την πόλη των στερεών σωμάτων θα αντικρίζαμε διαφορετικά σπίτια. Γιατί όμως η φύση δημιουργεί αρχιτεκτονικά, πολλά, διαφορετικά, στερεά όσον αφορά τη χωρική διάταξη των δομικών τους υλικών;

Ποιο είναι το κριτήριο της επιλογής για τη δόμηση του ενός ή του άλλου οικοδομήματος;

Ανάλογα με τα υλικά που έχει στα χέρια της η φύση, ανάλογα με τις δυνάμεις που αναπτύσσονται μεταξύ των δομικών λίθων, τοποθετεί έτσι στο χώρο τους δομικούς λίθους (τηρώντας πάντα τα κριτήρια της κανονικότητας, περιοδικότητας, και συμμετρίας) ώστε για τη δόμηση του κάθε ένα διαφορετικού στερεού να ξοδεύεται κάθε φορά  η ελάχιστη ενέργεια! Αλλιώς θα διατάξει στο χώρο το  νάτριο και χλώριο για να δημιουργήσει το χλωριούχο νάτριο, αλλιώς άλλο τον άνθρακα για να δημιουργήσει διαμάντι. Η φύση κάνει τη μέγιστη δυνατή οικονομία στη δαπάνη ενέργειας στη δόμηση ενός στερεού σώματος. Δεν παραβιάζει ποτέ την ενεργειακή οικονομία η φύση  για να χτίσει ένα "σπίτι" πιο όμορφο, πιο λαμπερό, πέραν από τις ενεργειακές της δυνατότητες. 

Για παράδειγμα, αν έχει στα χέρια της η φύση  άνθρακα και πολύ ενέργεια, και αυτό γίνεται στα βάθη της γης όπου υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες (3000 βαθμοί Κελσίου) και πιέσεις (100.000 ατμόσφαιρες), θα διατάξει έτσι τον άνθρακα στο χώρο ώστε να προκύψει ένα πολύτιμο οικοδόμημα, το διαμάντι, που θα είναι σκληρό, αχάρακτο, διάφανο, λαμπερό. Άνθρακας ο θησαυρός! Σε ένα φτωχό ενεργειακό περιβάλλον από άνθρακα θα σχηματιστεί  ένα φτωχικό οικοδόμημα, αδιαφανές και σκουρόχρωμο, που εύκολα  χαράζεται, ο γραφίτης, χρήσιμος για γράφουμε. Άνθρακας ο γραφίτης! 

Η φύση δεν δανείζεται ποτέ!

 "Τα δάνεια δούλους τους ελεύθερους ποιεί."

 Μένανδρος

*

"Το ερωτικό σώμα δεν είναι ποτέ άψογο.

 Η γοητεία του βρίσκεται στις μικρές ατέλειες,

 αυτές που συνιστούν τη μοναδικότητά του."

Θανάσης Βαλτινός / Κρασί και νύμφες / Εστία 

Τα στερεά έχουν και αυτά κάτι το άπιαστο να θαυμάζουν, να  θαυμάζουν το τέλειο, το χωρίς ατέλειες στερεό σώμα, ένα σώμα που απαγορεύεται από την άτεγκτη θερμοδυναμική να υπάρχει! Η θερμοδυναμική τους επέβαλε να είναι γοητευτικά, μοναδικά, λόγω των ατελειών τους.

Τους επιβλήθηκε να έχουν πάντα ατέλειες! Να διακόπτεται δηλαδή η κανονικότητα, η χωρική περιοδικότητα και η συμμετρία στην πλεγματική τάξη. Ένα απλό παράδειγμα ατέλειας είναι το εξής: Ένα μητρικό άτομο εγκαταλείπει την πλεγματική του θέση που παραμένει κενή, δημιουργώντας έτσι ένα πλεγματικό κενό, μια ατέλεια. Το άσωτο άτομο ή θα πάει με διαδοχικά βήματα, σαν μεθυσμένο,  στην επιφάνεια του κρυστάλλου ή θα σφηνωθεί σε κάποια μεσοπλεγματική θέση εσωτερικό του κρυστάλλου δημιουργώντας μια ακόμη ατέλεια.

Αντιστοιχούν λίγες ατέλειες σε πολλά εκατομμύρια κανονικών πλεγματικών θέσεων σε κανονικές θερμοκρασίες! 

Γιατί όμως υπάρχουν πάντα ατέλειες; H φύση χάλασε την ομορφιά για χάρη μας! 

"Όσο θες πολέμα. 

Δεν έχει φτέρνα η τελειότητα" 

 Οδυσσέας Ελύτης. 

Αν και οι ατέλειες, τα ελαττώματα των στερεών,  είναι συγκριτικά ελάχιστες, αμελητέες,  είναι αυτές που καθορίζουν τη συμπεριφορά, τις ιδιότητες, τη γοητεία του στερεού.

Πολλές από τις χρήσιμες ιδιότητες των στερεών σωμάτων δεν οφείλονται στην κανονικότητα, περιοδικότητα, συμμετρία της δομής τους, στην ομορφιά τους, οφείλονται στις ατέλειες, στα ελαττώματα που έχουν! Αυτές καθορίζουν, για παράδειγμα, τη συμπεριφορά του στερεού ως καλού αγωγού  του ηλεκτρικού ρεύματος, αν θα σπάει το υλικό εύκολα ή δύσκολα, ή και το τι χρώμα θα έχει ένας κρύσταλλος! Πολλά από τα υλικά που συμμετέχουν στο τεχνολογικό θαύμα θα ήταν άχρηστα αν δεν είχαν ατέλειες. Οι ημιαγωγοί αν δεν είχαν ατέλειες θα ήταν εν πολλοίς άχρηστοι. Γίνονται χρήσιμοι αν εμβαπτίσουμε σε αυτούς ξένους προς αυτούς δομικούς λίθους, ξένες προσμίξεις, που για τα μητρικά σώματα είναι ατέλειες. Αλλάζοντας το είδος και την ποσότητα των προσμείξεων παίρνουμε υλικά με νέες επιθυμητές ιδιότητες. Οι αρετές των στερεών είναι τα ελαττώματα τους  καμουφλαρισμένα. Πολύ ανθρώπινο!

"Οι αρετές μας,

 συχνά,

 είναι τα ελαττώματά μας μεταμφιεσμένα."

Λα Ροσφουκώ

Από τα  πεπερασμένα φυσικά υλικά που θα είχαμε αν δεν υπήρχαν ατέλειες, μπορούμε να δημιουργήσουμε άπειρα νέα υλικά! Πολλά από τα στερεά είναι οι προσμίξεις τους! Τι "θαύματα" υπάρχουν γύρω μας...

Είμαστε και εμείς οι "προσμίξεις" μας! 

 

...Κάθε επιφάνεια της σάρκας μου κάπου τη χρωστάω 

αν σ’ αγγίξω με την άκρη του δαχτύλου μου 

σ’ αγγίζουν εκατομμύρια άνθρωποι,

αν σου μιλήσει μια λέξη μου 

σου μιλάνε εκατομμύρια άνθρωποι - 

Θ’ αναγνωρίσεις τ’ άλλα κορμιά που πλάθουν το δικό μου;

 Θα βρεις τις πατημασιές μου μες σε μυριάδες χνάρια; 

Θα ξεχωρίσεις την κίνησή μου μες τη ροή του πλήθους;... 

Τίτος Πατρίκιος

Ο αριθμός των ατελειών είναι μικρός σε συνήθεις συνθήκες, περίπου σε ένα εκατομμύριο κανονικών κατειλημμένων θέσεων υπάρχει μία πλεγματική ατέλεια. Όσο ζεσταίνονται τα στερεά, τόσο αριθμός των ατελειών μεγαλώνει. Όταν έχουμε μια ατέλεια σε κάθε χίλιες κανονικές θέσεις το στερεό χάνει την υπόστασή του, λιώνει, γίνεται υγρό. 

Τα λίγα ελαττώματα είναι δημιουργικά, προσδίδουν μοναδικότητα, κρύβουν μια πιθανή ανεκμετάλλευτη χρησιμότητα, τα πολλά είναι καταστροφικά! Πολύ ανθρώπινο!

"Τέτοια εύστοχη δείξε αδεξιότητα

και να ο Θεός." 

            Οδυσσέας Ελύτης         

 

"Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τη χώρα.

 Ας αλλάξουμε το θέμα."

 Τζέημς Τζόυς / Οδυσσέας  /  Κέδρος

Περπατώ κατά μήκος της όχθης της συνείδησης, όπου τα κύματα κινούνται σε συνεχή ροή και παλινδρόμηση. Όταν φτάνουν αφήνουν πίσω γραπτά που αμέσως διαγράφει το επόμενο κύμα. Προσπαθώ να τα διαβάσω γρήγορα, μέσα στο σύντομο διάστημα μεταξύ του ενός κύματος της ροής και του άλλου της παλινδρόμησης. Αλλά δεν είναι εύκολο. Πριν βρω χρόνο να διαβάσω, έρχεται ένα νέο κύμα και τα σβήνει όλα. Μόνο ανεξίτηλα θραύσματα λέξεων παραμένουν στη συνείδησή μου. 

Haruki Murakami

...Τέχνασμα της πλάνης και η φωτογραφία. Είναι δε νοσηρή σχεδόν η εξάρτησή μου από τη γενναιόδωρη εξαπάτηση που μου προσφέρει. Συμβιώνω με τη φωτογραφία, και ευεργετούμαι, κυρίως από την ευαίσθητη, ζωτική εχεμύθεια της: κρύβει όσα συνέβησαν, όσα άλλαξαν, όσα λείπουν, κρύβει προς τα που το καθένα τράβηξε, κρύβει προπάντων, ότι όλα, από τα τόσα πολλά που ήθελαν να είναι, τώρα αρκέστηκαν να είναι οι πικροί άγνωστοι της φωτογραφίας τους....

Κική Δημουλά

 

Αυτό που μας βασανίζει

  είναι 

η προσωπική μας αντίληψη για την τελειότητα, 

που είναι ριζωμένη στις δικές μας επιθυμίες.

Rachel Cusk

Όλοι στη συναυλία 

"I will meat you again"

Ο χορός των μαχαιριών:

VALENTINE'S DAY

Μια ιδέα δεν είναι υπεύθυνη 

για τους ανθρώπους που πιστεύουν σ’ αυτήν.

 Don Marquis

Σεισμός,

η πιο επώδυνη, τρομακτική, θανατηφόρα,

  φυσική καταστροφή. 

Οι φυσικές διαδικασίες

 που εξελίσσονται στο εσωτερικό της γης 

δημιουργούν την κίνηση των τεκτονικών πλακών,

 και η σύγκρουση των τελευταίων τους σεισμούς, 

είναι οι ίδιες

 που συμβάλουν στη δημιουργία του μαγνητικού πεδίου της γης.

Χωρίς τη δημιουργία του τελευταίου, 

δεν θα υπήρχε η μαγνητόσφαιρα.

Χωρίς αυτήν

η ανάπτυξη και διατήρηση της ζωής θα ήταν ανέφικτες. 

Η μαγνητόσφαιρα 

περιβάλει σαν κουκούλι προστασίας τη γη,

εμποδίζει να φτάσουν στην επιφάνειά της 

θανατηφόρες 

για τη ζωή 

δόσεις 

κοσμικής και ηλιακής ακτινοβολίας. 

Ο σεισμός 

είναι 

το τίμημα 

για την ύπαρξη ζωής. 

Δεν είναι τιμωρία της Δημιουργίας,

είναι

προϋπόθεση της Δημιουργίας.  

Ο θάνατός σου 

(για σένα που ζεις 

στις περιοχές σύγκρουσης των τεκτονικών πλακών)

η ζωή μου

(για μένα που ζω 

μακριά από αυτές). 

"Μυρίζει η νύχτα υγρασία και καπνό.

 Στάχτη από τα «αν» που κάπνιζες για χρόνια. 

Δυο γράμματα έκαναν στέκι τους τ' ανήσυχά σου βράδια.

 Σκάβουν στο χτες, γδέρνουν το τώρα. 

Φέγγουν παράνομα, εκεί που δεν θα ξημερώσει. 

Συνομωσία με αγέννητες στιγμές. 

Κομμάτια νάρκης, δάκρυα, χαμένος χρόνος.

 Όλα στο πάτωμα, ανακατεμένα. 

Σβήνεις το τελευταίο "αν" και πας να ζήσεις."

 Αντώνης Τσόκος

"Είσαι σίγουρος ότι

ένα πάτωμα

δεν μπορεί επίσης να είναι

ένα ταβάνι;"

M. C. Escher

 "Είμαστε παράξενοι οι άνθρωποι,

από τη μια

μας τρομάζουν τα φαντάσματα

κι από την άλλη

δεν αντέχουμε να μην μας κυνηγάνε..."

Έμιλυ Μπροντέ / Ανεμοδαρμένα ύψη

Από τα βιβλία που διάβασε αργότερα, ο Κα ανακάλυψε ότι μόλις κρυσταλλοποιηθεί στον ουρανό κάθε νιφάδα του χιονιού -που έχει σχήμα αστεριού με έξι ακτίνες- χρειάζεται οκτώ με δέκα λεπτά για να κατέβει στην επιφάνεια της γης, να χάσει το σχήμα της και να εξαφανιστεί, και ότι οφείλει το σχήμα της όχι μόνο στον αέρα, το ψύχος και το ύψος των σύννεφων, αλλά και σε πολλούς άλλους, ακατανόητους, μυστηριακούς παράγοντες, και κατάλαβε ότι ανάμεσα στις νιφάδες του χιονιού και στους ανθρώπους υπάρχει κάποια σχέση.

[...]

Ο Κα ήταν πεπεισμένος ότι κάθε ζωή είναι σαν νιφάδα του χιονιού. Σύμφωνα με τη γνώμη του Κα, καθένας έχει έναν πνευματικό χάρτη και μια νιφάδα του χιονιού, και αν αναλύσουμε τη νιφάδα των ανθρώπων, που μόνο από μακριά μοιάζουν μεταξύ τους, μπορούμε να καταλάβουμε τη διαφορετική, αινιγματική, ακατανόητη μοναδικότητά τους.

Ορχάν Παμούκ / Χιόνι

Μετάφραση Στέλλα Βρετού / Εκδόσεις Πατάκη 

Φωτογραφία: Wilson Bentley

 η πρώτη φωτογραφική απεικόνιση των χιονονιφάδων,

 γύρω στο 1902 

Πηγή: Βιβλιοπωλείο Μικρό Καράβι

 Κύριε

 μη μας πάρεις κι άλλο

 τις απώλειές μας.

 Δεν έχουμε που αλλού να μείνουμε.

Κική Δημουλά

Το Νερό, μαθαίνεται απ’ τη δίψα.

Η Στεριά, απ’ το αρμένισμα στα πέλαγα.

Η Έκσταση, απ’ την οδύνη.

Η Ειρήνη, απ’ των πολέμων της το χρονικό.

Η Αγάπη, απ’ του τάφου το ανάγλυφο.

Τα Πουλιά, απ’ το χιόνι.

Emily Dickinson

Μια μέρα,

 θα καταλάβεις ότι υπάρχουν άνθρωποι

 που δεν θα τους δεις πάλι.

Τουλάχιστον,

 όχι με τον ίδιο τρόπο. 

Lee Wai Lun

Αλήθειες...

"Να φοβάσαι τους προφήτες

 και αυτούς που είναι έτοιμοι να πεθάνουν για την αλήθεια, 

επειδή κατά κανόνα κάνουν και άλλους να πεθαίνουν μαζί τους, 

μερικές φορές πριν από αυτούς και καμιά φορά αντί για αυτούς."

Ουμπέρτο Έκο

Δευτέρα:

Η πρώτη μέρα της εβδομάδος...

Τρίτη:

H δεύτερη μέρα της εβδομάδος...

Τετάρτη:

Η τρίτη μέρα της εβδομάδος...

...

 Η αυταπάτη

να νομίζεις ότι ζεις το μέλλον!