ΤΟ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟ ΦΩΣ ΚΑΙ Ο ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΟΣ (;) ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Το φως, όταν πορεύεται στο ίδιο  υλικό, για παράδειγμα στον αέρα,  για να πάει από ένα σημείο Α σε ένα άλλο σημείο Β ακολουθεί, από τις άπειρες διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει, την ευθύγραμμη διαδρομή (ΑΒ). Η διαδρομή αυτή είναι του ελάχιστου μήκους. Η διαδρομή αυτή είναι και η πλέον σύντομη χρονικά σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη που θα οδηγούσε το φως από το Α στο Β. Το ερώτημα λοιπόν είναι, με τι κριτήριο αποφασίζει το φως να χαράξει τη διαδρομή που θα ακολουθήσει, με το κριτήριο του ελάχιστου μήκους ή με εκείνο του ελάχιστου χρόνου; 

Το φως λοξοδρομεί  για να γλυτώσει  χρόνο.

Τα πράγματα ξεδιαλύνονται όταν το φως για να πάει από ένα σημείο σε ένα άλλο έχει να περάσει από διαφορετικά στρώματα όπου η ταχύτητά του είναι διαφορετική.  

Έστω ότι το φως ξεκινώντας από το Α που βρίσκεται στον αέρα πρέπει να πάει-φωτίσει το Γ που είναι στο νερό. Το φως ταξιδεύει με μικρότερη ταχύτητα στο νερό από ότι στον αέρα. Αν το κριτήριο ήταν η διαδρομή που θα ακολουθήσει θα έπρεπε να είχε το ελάχιστο μήκος θα πήγαινε κατ΄ ευθείαν από το Α στο Γ (κόκκινη διαδρομή στο σχήμα). Δεν το κάνει, όμως, αυτό. Από τις άπειρες διαδρομές που μπορούν να το οδηγήσουν από το Α στο Γ ακολουθεί εκείνη την τεθλασμένη διαδρομή ΑΒΓ (μαύρη διαδρομή στο σχήμα),  που αν και έχει μεγαλύτερο μήκος είναι εκείνη που τη διανύει στον μικρότερο δυνατό χρόνο. Για να το κάνει αυτό «σπάει», «θλάται» το φως στη διαχωριστική επιφάνεια αέρα – νερού, έχουμε διάθλαση του φωτός. Το ποιο είναι το σημείο Β της διαχωριστικής επιφάνειας όπου θα "σκάσει" το φως για να πάει μετά στο σημείο Γ καθορίζεται από έναν απλό νόμο της φυσικής, το νόμο του Snell. 

Το φως αποφασίζει - υπολογίζει πριν να αρχίσει το ταξίδι του από το Α στο Γ να ακολουθήσει από τις άπειρες διαδρομές που έχει στη διάθεσή του εκείνη που υπακούει στη ρήση «Χρόνου Φείδου» του Χίλωνα! Ανεξάρτητα πόσα εμπόδια, φακοί, κάτοπτρα, διαφανή υλικά μπουν στην πορεία του.  

Το φως είναι σαν να σκέφτεται πριν ξεκινήσει για τον προορισμό του πως θα επιλέξει την τροχιά του από τις άπειρες διαθέσιμες έτσι ώστε να εξοικονομήσει χρόνο! Αν και είναι αέναο! Σέβεται τον χρόνο. Εμείς... Είναι ως να ικετεύει καθώς πετάει: «χρόνε, ανέστειλε την πτήση σου...». Πράγματι, δεν σκέφτεται με σοφία τo φως; Εμείς την έχουμε;

"Τι είναι χρόνος;

Αν κανείς δε με ρωτήσει, ξέρω τι είναι.

Αν πρέπει να το εξηγήσω, δεν ξέρω."

Ιερός Αυγουστίνος

Για το φως ο χρόνος δεν έχει την ελαστικότητα που έχει για μας, γιατί δεν έχει πάθη, συναισθήματα! Στη δική μας  καθημερινότητα ο χρόνος είναι ελαστικός. Τα πάθη που βιώνουμε τον διαστέλλουν, ο χρόνος δεν περνά, η αργή ροή του γίνεται αφόρητη. "ο χρόνος οξύς οδόντας. Και πάντα σμύχει και βιαιότατα" - Συμωνίδης ο Κείος.  Αυτά που  μας ευχαριστούν τον συστέλλουν, ο χρόνος εκδικητικά τρέχει τόσο γρήγορα... "Ηδονή και δράση κάνουν τον χρόνο να φαίνεται λίγος" - Γουίλιαμ Σαίξπηρ.  Όταν προσπαθούμε να σκοτώσουμε το χρόνο με αδιάφορες αλληλεπιδράσεις μεταξύ μας, αυτός σκοτώνει τον δικό μας χρόνο... "Τους αρέσει να σκοτώνουν τον χρόνο τους περιμένοντας τον χρόνο να τους σκοτώσει" - Σιμόν ντε Μπωβουάρ.  Για το φως το «Χρόνου Φείδου» είναι ο απαράβατος κανόνας στην πορεία του για να ιχνηλατήσει τον χώρο. Λοξοδρομεί μπροστά στα εμπόδια για να γλυτώσει χρόνο. Εμείς... 

Η λευκότητα του φωτός 

και

 η λευκότητα του ανθρώπου.

Το λευκό φως είναι το άθροισμα όλων των χρωμάτων! Δεν είναι το πιο απλό, είναι το πιο σύνθετο φως. Με αυτή του τη "λευκότητα" φτάνει από τον ήλιο να μας φωτίσει και να μας ζεστάνει ταξιδεύοντας ανεμπόδιστα. Τι συμβαίνει όταν συναντήσει ένα εμπόδιο στο δρόμο του; Για παράδειγμα ένα μπλέ γυάλινο δοχείο; Γιατί το δοχείο φαίνεται μπλέ; Γιατί το λευκό φως που πέφτει πάνω το δοχείο αιχμαλωτίζει όλα τα χρώματα του λευκού φωτός εκτός από το μπλέ, αυτό θα περάσει και θα φτάσει στα μάτια μας, έτσι, το δοχείο φαίνεται μπλε. Ένα κόκκινο δοχείο φαίνεται κόκκινο γιατί αφήνει να περάσει από όλα τα χρώματα το κόκκινο, όλα τα άλλα τα κρατάει γι' αυτό. Να είναι έτσι και ο άνθρωπος; Να φαίνεται ό,τι είναι όχι από ό,τι  κρατάει για τον εαυτόν του από αυτά που τον "φωτίζουν", αλλά από αυτά που αφήνει να περάσουν προς τα έξω, προς τους έξω, όταν συναντήσει ένα "εμπόδιο¨στην πορεία του; 

"Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο:

όταν βγεις από την καταιγίδα 

δεν θα είσαι ο ίδιος άνθρωπος με αυτόν που μπήκε." 

Haruki Murakami 

Ας δούμε τι συμβαίνει όταν το λευκό  φως πέσει σε σταγόνες νερού μιας βροχής; Κάθε ένα από το φως που το συνιστά ακολουθεί τη δική του πορεία μέσα στη σταγόνα νερού ώστε να την κάνει στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. Κάθε χρώμα ακολουθεί και άλλη πορεία για να τα καταφέρει. Τα διαφορετικά χρώματα διαχωρίζονται. Έτσι, ενώ μια ακτίνα λευκού φωτός χτυπάει σε ένα σημείο τη σταγόνα, τα διάφορα χρώματα ακολουθούν μέσα τους και άλλη διαδρομή, βγαίνουν από αυτή από διάφορα σημεία. Από μια ακτίνα λευκού φωτός βγαίνουν πολλές διαφορετικές ακτίνες, όσες είναι και τα διάφορα χρώματα του λευκού φωτός. Βλέπουμε το πολύχρωμο "ουράνιο τόξο". Αναλύεται το λευκό φως στα χρώματά που κρύβει. Η καταιγίδα αποκάλυψε τι είναι το λευκό φως!! Όπως μια "καταιγίδα" που περνάει ένας άνθρωπος αποκαλύπτει τι αυτός  κρύβει μέσα του... Μια παρατήρηση: κάθε παρατηρητής βλέπει και άλλο ουράνιο τόξο, ανάλογα με τη θέση που βρίσκεται ως προς αυτό. Το ίδιο και με τον άνθρωπο, κάθε παρατηρητής θα δεί άλλο "ουράνιο τόξο" ανάλογα με τη "θέση" που έχει ως προς αυτόν...

Το φως. Ότι γηραιότερο υπάρχει, ηλικίας δισεκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων ετών... Η αρχή: Και εγένετο φως. Και εγένετο χρόνος! Το φως και 0 χρόνος, δίδυμοι! Ίσως γιαυτό και ότι σοφότερο υπάρχει, ο αλληλοσεβασμός τους. Αισθανόμαστε την έλλειψή της ζεστασιάς του, του φωτισμού του, όχι όμως της σοφίας του...  

  Φως! 

        Περί αυτού εγράφησαν, αν ενθυμείσθε, πολλά ποιήματα. 

Ίσως το φως θα ‘ναι μια νέα τυραννία,

ποιος ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει*;

Κ. Π. Καβάφης

*για εμάς.