– Αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι, ρώτησε τον κύριο Κ. η μικρή κόρη τής σπιτονοικοκυράς του, θα συμπεριφερόταν καλύτερα στα μικρά ψάρια;

– Και βέβαια! απάντησε εκείνος. Αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι, θα έφτιαχναν στη θάλασσα μεγάλα στερεά κουτιά για τα μικρά ψάρια, που θα είχανε μέσα απ’ όλα τα φαγητά, φυτικά και ζωικά. Θα φρόντιζαν να υπάρχει πάντα δροσερό νερό στα κουτιά και να διατηρούνται όσο το δυνατόν καθαρώτερα, και θα παίρνανε όσο μπορούσαν περισσότερα μέτρα υγείας. Αν πληγωνόταν ένα ψαράκι, για παράδειγμα, θα του έδεναν αμέσως την πληγή μ’ ένα επίδεσμο, για να μην πεθάνει πριν της ώρας του.

Και για να μην είναι μελαγχολικά τα ψαράκια, θα οργάνωναν μεγάλες νερογιορτές. Γιατί τα χαρούμενα ψαράκια έχουν καλύτερη γεύση από τα μελαγχολικά.

Θα υπήρχαν, φυσικά, και σχολεία μέσα στα μεγάλα κουτιά, όπου θα μάθαιναν τα ψαράκια πώς να κολυμπούν μέσα στο στόμα του καρχαρία. Θα χρειάζονταν, για παράδειγμα, γεωγραφία, για να μπορούν να βρίσκουν τους καρχαρίες εκεί που θα τεμπέλιαζαν, ξαπλωμένοι.

Το σπουδαιότερο, βέβαια, θα ήταν η ηθική διαπαιδαγώγηση των μικρών ψαριών. Θα μάθαιναν πως το μεγαλύτερο και ωραιότερο πράγμα για ένα ψαράκι, είναι να προσφέρει ό,τι πολυτιμότερο έχει, δηλαδή τη δύναμή του και τη ζωή του, για έναν καλό σκοπό, κι ότι όλοι θα πρέπει να πιστεύουν στους καρχαρίες, προ πάντων όταν λένε πως φροντίζουν για ένα όμορφο μέλλον. Θα δίδασκαν τα ψαράκια πως αυτό το μέλλον μόνο τότε θα ήταν σίγουρο, όταν εκείνα θα μάθαιναν υπάκουα όλα όσα τούς δίδασκαν. Πριν από κάθε ταπεινή, υλιστική, εγωιστική και μαρξιστική τάση, θα έπρεπε τα ψαράκια να έχουν αδιάκοπα τον νου τους, κι όταν κάποιο ανάμεσά τους έδειχνε τέτοιες τάσεις, να το αναφέρουν αμέσως στους καρχαρίες.

Αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι, θα πολεμούσαν, φυσικά, μεταξύ τους, για να κατακτήσουν ξένα ψαροκούτια και ξένα ψαράκια. Του πολέμους θα τους έκαναν για τον καθένα τα δικά του ψαράκια. Θα τα δίδασκαν πως ανάμεσα σε κείνα και στα ψαράκια των άλλων καρχαριών, υπήρχε τεράστια διαφορά. Τα ψαράκια, θα τους έλεγαν, είναι βέβαια βουβά, όπως όλοι το ξέρουν, όμως σωπαίνουν σε ολότελα διαφορετικές γλώσσες, και γι’ αυτό είν’ αδύνατο να καταλάβει το ένα το άλλο. Σε κάθε ψαράκι που θα σκότωνε στον πόλεμο μερικά άλλα ψαράκια, εχθρικά, από εκείνα που σώπαιναν σ’ άλλη γλώσσα, θα απονέμονταν ένα μικρό παράσημο από φυτά της θάλασσας κι ο τίτλος τού ήρωα.

Αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι, θα είχανε, φυσικά, και τέχνη. Θα έφτιαχναν ωραίους πίνακες που θα παράσταιναν τα δόντια τους με μεγαλόπρεπα χρώματα, τα στόματά τους σαν πεντακάθαρα «λούνα-παρκ», όπου θα μπορούσε κανένας να παίζει, να στροβιλίζεται και να διασκεδάζει με χίλιους δυο τρόπους. Τα θέατρα, στο βυθό της θάλασσας, θα δείχνανε πόσο ενθουσιάζονται τα ψαράκια να κολυμπάνε μέσα στα στόματα των καρχαριών κι η μουσική θα ήταν τόσο ωραία, που τα ψαράκια θα νανουρίζονταν κάτω από τους ήχους της, μπροστά στην ορχήστρα και θα παρασύρονταν, ονειροπόλα και με τις πιο ευχάριστες σκέψεις, μέσα στα στόματα των καρχαριών.

Θα είχανε ακόμα και θρησκεία οι καρχαρίες, αν ήσαν άνθρωποι. Θα δίδασκαν πως τα ψαράκια άρχιζαν τη ζωή τους πρώτα μέσα στην κοιλιά των καρχαριών. Επίσης, θα έπαυαν όλα τα ψαράκια να είναι τα ίδια, όπως συμβαίνει τώρα, αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι. Μερικά θα γίνονταν πιο ισχυρά και πιο σπουδαία, και θα εξουσίαζαν τα άλλα. Όσα ήσαν λίγο μεγαλύτερα, μάλιστα, θα έπρεπε να τρώνε τα μικρότερα. Αυτό, βέβαια, θα ήταν ευχάριστο προ πάντων στους καρχαρίες, που θα τρώγανε τις μεγαλύτερες μερίδες. Και τα μεγαλύτερα ψαράκια, τα πιο επίσημα, που θα είχαν τις ψηλές θέσεις, θα έπρεπε να φροντίζουν για τη διατήρηση της τάξης ανάμεσα στα κατώτερα ψαράκια: να γίνονται δάσκαλοι, αξιωματικοί, μηχανικοί για το χτίσιμο των κουτιών κτλ...

 Με λίγα λόγια, θα υπήρχε, γενικά, πολιτισμός στη θάλασσα, αν οι καρχαρίες ήσαν άνθρωποι.

Μπέρτολτ Μπρεχτ