Η ΕΦΗΒΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ 

"Υπάρχει μόνο ένα σοκ 

χειρότερο από το εντελώς απροσδόκητο: 

Το αναμενόμενο για το οποίο κάποιος

 έχει αρνηθεί να προετοιμαστεί."

Mary Renault

ΧΑΟΣ!

Η σοφία της άγνοιας μας αναφωνεί απελπισμένα: ΧΑΟΣ. ΑΤΑΞΙΑ. ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΓΧΗΣΗ. 

Είναι έτσι;

Πολύπλοκο είναι ένα σύστημα που περιέχει ένα μεγάλο πλήθος ενεργών "μονάδων" που αλληλεπιδρούν έντονα ("μη γραμμικά" είναι ο όρος) μεταξύ τους. Ο εγκέφαλός μας είναι ένα πολύπλοκο σύστημα, η λειτουργία του είναι αποτέλεσμα της έντονης αλληλεπίδρασης μεταξύ του φανταστικά μεγάλου αριθμού ενεργών "μονάδων" του, των νευρώνων του. Στον χώρο που σχηματοποιείται το τελευταίο στάδιο γένεσης ενός σεισμού εμφανίζεται η λειτουργια ενός πολύπλοκου συστήματος, όπου αλληλεπιδρούν έντονα οι μικρορωγμές (μικροσπασίματα) που δημιουργεί η πίεση στα πετρώματα. 

Η κοινωνία είναι σύστημα μεγάλου αριθμού ενεργών μονάδων (ανθρώπων) που αλληλεπιδρούν έντονα, μη γραμμικά,μεταξύ τους. Είναι δηλάδή ένα πολύπλοκο σύστημα! 

Η περιγραφή της λειτουργίας-εξέλιξης ενός πολύπλοκου συστήματος ανήκει στην "επιστήμη του χάους". Αποδίδουμε στη χαοτική λειτουργία την απουσία κάθε τάξης, συνεπώς και  κάθε δυνατότητα πρόβλεψης της εξέλιξης του συστήματος. Λάθος! Αντίθετα από  ότι πιστεύουμε στην καθημερινή προσέγγιση των πραγμάτων,  το χάος, έτσι όπως το αντιλαμβάνεται η επιστήμη, δεν σημαίνει καθόλου "απουσία τάξης", συνεπώς δεν σημαίνει και "απουσία δυνατότητος πρόβλεψης της εξέλιξής του".

Σε ένα χαοτικό σύστημα συνυπάρχει με την αταξία και τάξη. Η ποσοστιαία αναλογία μεταξύ τάξης και αταξίας στη λειτουργία του πολύπλοκου συστήματος είναι αυτή που καθορίζει την πορεία του στο χρόνο. Για βιολογικά πολύπλοκα συστήματα είναι αυτή που καθορίζει τη ζωοφόρο ή όχι λειτουργία τους. 

Η απόλυτη αταξία είναι θανατηφόρα. Αλλά και απόλυτητη  τάξη είναι στείρα ή θανατηφόρος σε ένα χαοτικό σύστημα. Η αύξηση της τάξης στον εγκέφαλο οδηγεί στην επιληπτική κρίση. Σε ένα χώρο προετοιμασίας σεισμού η εμφάνιση υψηλης τάξης οδηγεί στην εκδήλωση του σεισμού. Η ελεγχόμενη αταξία είναι αυτή που είναι δημιουργική, που είναι φορέας "καινοτομιών". Όταν ακούς "τάξη", ανθρώπινο κρέας μυρίζει - Οδυσσέας Ελύτης...

Πως οργανώνεται ένα σύστημα προς την πλήρη τάξη, προς το καταστροφικό γεγονός; Στην αδιατάρακτη κατάσταση του οι ενεργές μονάδες δεν αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Όταν αρχίζει η διαταραχή του συστήματος αρχίζουν να αλληλεπιδρούν οι μονάδες του, αρχίζει η οργάνωσή του. Σχηματίζονται σύνολα - νησίδες αλληλεπιδρώντων μονάδων. Παρερχομένου του χρόνου, το χωρικό μέγεθος των νησίδων μεγαλώνει, αρχίζουν να αλληλεπιδρούν οι νησίδες πλέον. Με την πάροδο του χρόνου μεγαλώνει η εμβέλεια αυτών των αλληλελεπιδράσεων. Το σύστημα εμφανίζει στην αρχή μια "λελογεσμένη" οργάνωση, με την έννοια ότι το σύστημα συνεχώς  πάει να ξεφύγει από την ισορροπία του αλλά επανέρχεται σε αυτήν. Παρερχομένου όμως του χρόνου η εμβέλεια των αλληλεπιδράσεων γίνεται τέτοια ώστε κάθε διεγερμένη νησίδα να αλληλεπιδρά με όλες τις άλλες του συστήματος, ανεξάρτητα από το σε ποια απόσταση βρίσκονται μεταξύ τους οι διεγερμένες νησίδες. Οι διεγερμένες νησίδες εκρήγνυνται συντονισμένα. Το χαοτικό σύστημα πλέον έχει φτάσει σε μεγίστη οργάνωση, εξωθείται συνεχώς εκτός ισορροπίας μεχρι να φτάσει στη δημιουργία-έκρηξη του αντίστοιχου καταστροφικού φαινομένου...  

Στο χαοτικό σύστημα της κοινωνικής συμπεριφοράς έχουν ενεργοποιηθεί "μονάδες βίας" που ακολουθούν το τρόπο οργάνωσης ενός πολύπλοκου συστήματος, αναδύει πρόδρομες εκδηλώσεις για το επερχόμενο καταστροφικό γεγονός.

H οργάνωση με όρους πολυπλοκότητας οδηγεί σε καινοφανείς ιδιότητες-συμπεριφορές, δεν έχουν σχέση με εκείνες των συστατικών ανθρώπινων μονάδων. Η συμπεριφορά μιας ρωγμής κατά τη διάνοιξή της σε ένα πέτρωμα δεν έχει καμιά σχέση με τη συμπεριφορά ενός συστήματος ρωγμών που έχει οργανωθεί για τη δημιουργία ενός σεισμικού γεγονότος. H λειτουργία ενός νευρώνα δεν έχει σχέση με τη λειτουργία του εγκεφάλου. Η ανθρώπινη μονάδα: "Η ψυχική ομορφιά υπάρχει, δυνάμει, σε όλους τους ανθρώπους, ακόμη και αν δεν την υπερασπιζόμαστε πάντοτε...Η ανάδειξη του πυρήνα ψυχικής ομορφιάς αποτελεί μια απαιτητική ισόβια διεργασία, που απαιτεί την ύπαρξη αγαπητικών σχέσεων...Δεν αποτελεί ηθική επιταγή, αλλά επιθυμία για νοηματοδότηση της προσωπικής ζωής..." - Δ. Καραγιάννης. Η ανθρώπινη μονάδα ψυχικής ομορφιάς χάνει την υπόστασή της, γίνεται άβουλο στοιχείο του οργανωμένου,  αποτρόπαιου στην όψη, σύστήματος βίας. 

Το ερώτημα με όρους χαοτικής συμπεριφοράς είναι σε πιο στάδιο οργάνωσης της κοινωνίας προς τη βία είμαστε. Σε εκείνο που το σύστημα εκτρέπεται από την ισορροπία του και επανέρχεται ή σε εκείνο που εκτρέπεται και ακολουθεί μεγαλύτερη εκτροπή για να φτάσει νομοτελειακά σε "θανατηφόρο" κοινωνικά καταστροφικό γεγονός; 

Σε τι είδους σοκ είμαστε;

 Στο απροσδόκητο

 ή στο αναμενόμενο

για το οποίο έχουμε αρνηθεί να προετοιμαστεί;

Και τα αίτια;

"Μέσα μας τα ερείπια όσων μέλλουν να συμβούν"

Βύρων Λεοντάρης

Στον κβαντικό μικρόκοσμο της Φυσικής, η φύση μιας οντότητας παραμένει ουσιαστικά απροσδιόριστη μέχρι να παρέμβει η μέτρηση του πειράματος. Ένα φωτόνιο μπορεί να συμπεριφέρεται ως κύμα ή ως σωματίδιο, δύο συμπεριφορές που η μία γρονθοκοπεί την άλλη. Οι δύο καταστάσεις συνυπάρχουν στο φωτόνιο, το φωτόνιο βιώνει την υπέρθεση δύο βασικών καταστάσεων.

Η κατάστασή μιας κβαντικής οντότητας, προτού διαταραχτεί από τη μέτρηση ενός πειράματος, περιγράφεται ως το άθροισμα πολλαπλών διακριτών βασικών καταστάσεων. Τι συμβαίνει όταν γίνεται μια μέτρηση σε ένα πείραμα από τον παρατηρητή; Η μέτρηση σε ένα πείραμα, ο παρατηρητής, διαταράσσει τη μετρούμενη οντότητα. Τότε, η υπέρθεση, το άθροισμα των πολλαπλών καταστάσεων, καταρρέει σε μια και μόνο και μία συγκεκριμένη κατάσταση – συμπεριφορά, οι άλλες «πεθαίνουν». Ανάλογα με το πείραμα του παρατηρητή και την αντίστοιχη διαταραχή που επιφέρει ο παρατηρητής διαφοροποιείται και το σε ποια από τις βασικές διακριτές καταστάσεις θα καταρρεύσει, θα συρρικνωθεί, η προυπάρχουσα εγγενής υπέρθεσή τους. Έτσι γίνεται αυτό το ακατάληπτο: ο δυισμός του φωτός, σε άλλες μετρήσεις το φωτόνιο εμφανίζεται στον παρατηρητή ως κύμα, σε άλλες ως σωματίδιο. 

Την υπέρθεση πόσων και πόσων καταστάσεων – συναισθημάτων βιώνει ο άνθρωπος… Υπέρθεση καταστάσεων χαράς, λύπης, οργής, φόβου, αμφιβολίας, ευτυχίας, μίσους, αγάπης, αγανάκτησης, απαισιοδοξίας, απάθειας, αντιπάθειας, έκπληξης, ζήλιας, ηττοπάθειας, μοναξιάς, ντροπής… Κάθε ανθρώπινη αλληλεπίδραση, «συνομιλία» με τον εαυτόν μας, ψηλάφηση του κοινωνικού γίγνεσθαι, αποτίμηση της μετάλλαξης του φυσικού ή του πολιτιστικού περιβάλλοντος, κ.ο.κ, είναι ένα πείραμα, μία «μέτρηση» που διαταράσσει τον ψυχισμό μας, οδηγεί στην κατάρρευση της υπέρθεσης των πολλαπλών συναισθημάτων – καταστάσεων μας, στη συρρίκνωσή τους σε ένα κυρίαρχο «στιγμιαίο» συναίσθημα. Ξυπνά ένα από τα πολλά εν υπνώσει συναισθήματα μας. Φαντασθείτε τι συμπεριφορά έχουμε ενώπιον ενός ισχυρού και τι ενώπιον ενός αδύνατου ως προς εμάς...

Στο μικρόκοσμο απαγορεύεται η πλήρης γνώση μιας κβαντικής οντότητας. Στο μακρόκοσμο, η γνώση της ανθρώπινης οντότητας είναι δυνατή; Γράφει ο Αντόνιο Πόρτσια: "Επειδή πιστεύεις ότι με κατάλαβες, έπαψες να με καταλαβαίνεις"...

Στη φύση, η συνύπαρξη πολλών κατάστασεων στην παρθενική υπόσταση των οντοτήτων, είναι ζωοφόρος, οφείλουμε τη δημιουργία μας και την επιβίωσή μας. Είναι εκδήλωση της έξω από την ανθρώπινη λογική σοφίας της φύσης.

Είναι η συνύπαρξη αυτή ζωοφόρος για τη ζωή μας; 

Σαυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Oιδίποδα.

 

Γιώργος Σεφέρης  13 Μαρτίου 1900 - 20 Σεπτεμβρίου 1971

 Από την ομιλία στη Στοκχόλμη 

κατά την απονομή του βραβείου Nobel ποίησης  

Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας. Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη, ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα. Όπως τα πεύκα κρατούνε τη μορφή του αγέρα ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί, το ίδιο τα λόγια φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί.

  Γιώργος Σεφέρης

ΑΛΓΕΒΡΑ: 

Κάθε αριθμός που έχει πρόσημο ΣΥΝ (+) 

χαρακτηρίζεται ως ΘΕΤΙΚΟΣ.

Κάθε αριθμός που έχει πρόσημο ΠΛΗΝ (-) 

χαρακτηρίζεται ως ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ.

Έχουμε πια ΑΛΓΕΒΡΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

με

ΣΥΝτρόφους και ΠΛΗΝτρόφους. 

Δεν υπάρχει πιο καταπληκτικό θέαμα, 

πιο πρωτόγνωρη εμπειρία,

από την παρακολούθηση αγώνων-μαχών υποβρυχίων. 

Χωρίς αυτή την εμπειρία,

δεν μπορείς να κατανοήσεις 

τους αγώνες για την εκλογή αρχηγού πολιτικού κόμματος. 

Πάει και φέτος!

"Αυτό που για τη Μήδεια 

 είναι 

το περισσότερο δύσκολο να συγχωρήσει 

 είναι 

οι αθετημένες υποσχέσεις" 

 D. I. Page

Η λαλίστατη σιωπή!

Πόσες σιωπές υπάρχουν… Τόσες όσες αυτές που έχουμε βιώσει. Οι Εσκιμώοι έχουν εφτά διαφορετικές λέξεις για να περιγράψουν αντίστοιχα διαφορετικά είδη χιονιού. Εμείς μόνο μία, το χιόνι.

Υπάρχουν δύο θεμελιώδη είδη σιωπών.

 Ι. Η «ομιλούσα σιωπή της μη ομιλίας».

 

Που τη συνοδεύει η σοφία του Σόλωνα: 

"Ο αν μη ίδης, μη λέγε. – Μη μιλάς για ό,τι δεν ξέρεις."

 

Που είναι ομιλούσα κατά Ευριπίδη σιωπή:

"Φησίν σιωπών – Μιλάς με την σιωπή σου".

Που θεραπεύει κατά Αισχύλο: 

"Πάλαι το σιγάν φάρμακον βλάβης έχω – Ανέκαθεν θεωρούσα τη σιωπή φάρμακο βλάβης".

Που είναι σύμπτωμα αυτοσυγκράτησης: 

"Το δ’ αλλά σιγώ. Βους επί γλώσσηι μέγας βέβηκεν – Για τα άλλα σωπαίνω. Ένα μεγάλο βόδι κάθισε στη γλώσσα μου" - Αισχύλος.

 

Που είναι μήνυμα ανιδιοτελούς προσφοράς κατά Μιγκέλ Θερβάντες:

"Να σωπαίνει εκείνος που έδωσε, να μιλάει αυτός που πήρε..."

Που είναι αποκαλυπτική κατά August Strindberg:

"Στη σιωπή δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα όπως μπορείς στα λόγια".

 

Που συνοδεύει την ομορφιά κατά Γκυστάβ Φλωμπέρ: 

"Τα ωραία πράγματα δεν αντέχουν την περιγραφή". Τα λουλούδια και τα άστρα δεν μιλούν… 

Που είναι η σιωπή του ανείπωτου της Ιωάννας Καρυστιάνη: 

"Όσα δεν λέγονται / δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν κιόλας… / Ο καθείς δίνει ένα αγώνα σιωπής". 

Που είναι η σιωπή της αυτογνωσίας του Ορέστη Αλεξάκη:

"Κι αν τα κρυμμένα μας φανερωθούν / πόσοι θ’ αντέξουν τόση φωταψία;".

Που είναι η σιωπή της αγωνίας της Μάγια Αγγέλου: 

"Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγωνία / από το να βάζεις μια ανείπωτη ιστορία μέσα σου…" 

Που είναι λόγος από λέξεις που δεν έχουν ειπωθεί και δίνει αξία στο λόγο από λέξεις που έχουν ειπωθεί. 

Που είναι η υπαρξιακή σιωπή του Leonid Andreyev: "Πως να εξηγήσω ότι η σιωπή είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου, ενώ αυτός επιμένει να πιστεύει στις λέξεις, να τις αγαπά μ«ε πάθος;" 

ΙΙ. Η σιωπή της ομιλίας! 

Είναι η ακατάσχετη ομιλία που δεν εκπέμπει κανένα νόημα, είναι η σιωπή που συνοδεύει το λόγο της φλυαρίας, της άγνοιας,  και του βερμπαλισμού. Είναι η εμφατική σιωπή των συνομιλιών μεταξύ αναντιλέκτων ή μεταξύ αυτών που μετατρέπουν ένα διάλογο σε αλληλο-σπαρασσόμενους παράλληλους μονολόγους, που τα νοήματά τους ποτέ δεν συναντώνται. Είναι η συν-ομιλία που η ψευδαίσθηση μας λέει ότι με αυτήν σκοτώνουμε το χρόνο μας ενω εμείς είμαστε το θύμα και δράστης ο χρόνος.

Αυτή η άγονη «ομιλούσα σιωπή» της λειτουργικής μας ζωής, που η αξίνα της αρχαιολόγου μνήμης την ανασύρει από τους αρχέγονους χρόνους ως "αδολεσχία"! 

III. Η σιωπή των άρρητων.

Είναι αυτή που προηγείται και έπεται αυτών που δεν μπορούμε να εκφράσουμε, να περιγράψουμε, των αδιήγητων. H μόνη δυνατότητα "λεκτικοποίησης" του μη μεταδόσιμου. Η σιωπή του ανείπωτου της Ιωάννας Καρυστιάνη:  «Όσα δεν λέγονται / δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν κιόλας... / Ο καθείς δίνει ένα αγώνα σιωπής».

Συμπέρασμα:

 Ο καθένας με τις σιωπές του!

Ζούμε Σαιξπηρικές Στιγμές!

Οι Συνεδριάσεις  μας να είναι μια  Συμφωνία,

όπως η Συμφωνία που ακολουθεί:

 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΑΠΗ!

"Λοιπόν, Ουότσον"

 είπε ο Χόλμς. 

 "Δεν είναι τελικά παράξενο

 να διαπιστώνει κανείς ότι μερικές φορές*, 

 για να μάθεις το παρελθόν,

 χρειάζεται να μάθεις πρώτα το μέλλον;"

 Ρ. Σμάλλυαν

 *μερικές φορές ή πάντα;

ΠΕΡΙ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟΥ...

«Πώς συμβαίνει, να είμαστε πεπεισμένοι, ότι πράγματι ερωτευτήκαμε ένα μέρος και όταν το επισκεπτόμαστε ξανά δεν μας λέει τίποτε;

Γιατί ο τόπος φοράει τη μάσκα του χρόνου. Συνεπώς αυτό που μας άρεσε δεν ήταν τόσο μια πόλη, ένα χωριό, ένα βουνό ή ένα νησί, αλλά ο εαυτός μας, τότε.» 

Άρθουρ Σοπενχάουερ