Η προσδοκία του ταξιδιού

Θα προσπαθήσουμε να ταξιδέψουμε στο κυανού της τέχνης και του πολιτισμού, όπου εκείνο που βαραίνει περισσότερο στις εκτιμήσεις μας είναι ακριβώς η έλλειψη βαρύτητας. Θα προσπαθήσουμε να επικοινωνούμε με το τηλεγραφείο των σκέψεων, με γλώσσα που περνάει από το τρυπητό που αφήνει απ΄έξω τα απόφλουδα...Με την ελπίδα να υπάρξουν ρινίσματα χρόνου που θα ψιθυρίσουμε: Λίγο θέλω ακόμη για ν΄αποσπαστώ από το έδαφος και να παίξω με τις πατούσες μου μιαν άλλου είδους κιθάρα...

Η εντοπισμένη εδώ προσδοκία είναι η αλληλεπίδραση μας με επίγνωση της αδυναμίας, με φορείς αλληλεπίδρασης, αναγκαίους κατά τη Φυσική, σκέψεις, εικόνες, ήχους που προσφέρουν Αυτοί που μας δείχνουν πόσο λανθασμένα, ίσως, συλλάβαμε την δωρεά της ζωής. Έρανος σκέψεων, λοιπόν, ήχων που παράγουν εικόνες που δεν τις βλέπουν τα μάτια, εικόνων που παράγουν ήχους που δεν τους ακούν τα αυτιά, και μοιρασιά της συγκομιδής. Με τιμή στην ατίμητη τιμή αυτών των διαλεχτών της τέχνης και του πολιτισμού που απλόχερα τα προσφέρουν...

Ας ζήσουμε τουλάχιστον την προσδοκία του ταξιδιού, που είναι πιο σημαντική από την πραγματοποίησή του. . .


Τρίτη 30 Απριλίου 2024



ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΠΑΧΩΝ

Estragon: 

Πάντα βρίσκουμε κάτι,

ε Didi,

που μας δίνει την εντύπωση ότι υπάρχουμε.

Vladimir:

Ναι,

ναι,

είμαστε μαγικοί.

</> Samuel Beckett /  Waiting for Godot
 
Ἀπολέλυσαι τῆς ἀσθενείας σου 

Νίκος Καρούζος


"Νηστεύει ἡ ψυχή μου ἀπὸ πάθη 

καὶ τὸ σῶμα μου ὁλόκληρο τὴν ἀκολουθεῖ. 

Οἱ ἀπαραίτητες μόνο ἐπιθυμίες -

 καὶ τὸ κρανίο μου ὁλημερὶς χῶρος μετανοίας 

ὅπου ἡ προσευχὴ παίρνει τὸ σχῆμα θόλου. 


Κύριε, ἀνῆκα στοὺς ἐχθρούς σου. 

Σὺ εἶσαι ὅμως τώρα ποὺ δροσίζεις 

τὸ μέτωπό μου ὡς γλυκύτατη αὔρα.

 Ἔβαλες μέσα μου πένθος χαρωπὸ 

καὶ γύρω μου ὅλα πιὰ ζοῦν καὶ λάμπουν. 

Σηκώνεις τὴν πέτρα - καὶ τὸ φίδι 

φεύγει καὶ χάνεται.

Ἀπ' τὴν ἀνατολὴ ὡς τὸ βασίλεμμα τοῦ ἥλιου

 θυμᾶμαι πὼς εἶχες κάποτε σάρκα καὶ ὀστὰ γιὰ μένα. 

Ἡ νύχτα καθὼς τὴν πρόσταξες ἀπαλὰ μὲ σκεπάζει

 κι ὁ ὕπνος - ποὺ ἄλλοτε ἔλεγα πὼς ὁ μανδύας του 

μὲ χίλια σκοτάδια εἶναι καμωμένος,

 ὁ μικρὸς λυτρωτής, ὅπως ἄλλοτε ἔλεγα - 

μὲ παραδίδει ταπεινὰ στὰ χέρια σου... 

Μὲ τὴ χάρη σου ζῶ τὴν πρώτη λύτρωσή μου."




ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ 

 Μόλις σήμερα βρήκα το θάρρος

 και ξεσκέπασα το κηπάκι σαν φέρετρο.

 Με πήραν κατάμουτρα οι μυρωδιές, λεμόνι, γαρίφαλο.

 Ύστερα παραμέρισα τα χρόνια, 

τα φρέσκα πέταλα και να: η μητέρα μου, 

μ’ ένα μεγάλο άσπρο καπέλο και το παλιό χρυσό ρολόι της 

κρεμασμένο στο στήθος. 

 Θλιμμένη και προσεκτική.

 Πρόσεχε κάτι ακριβώς πίσω από μένα.

 Δεν πρόφτασα να γυρίσω να δω γιατί λιποθύμησα.

Οδυσσέας Ελύτης






Συγχώρεσέ τον Κύριε

 που θα παρουσιαστεί αναμάρτητος

 και δε θα ‘χη απάντηση όταν τον ρωτήξης:

“Εσύ τι έκανες τόσα χρόνια

 Εσύ πού σπαταλήθηκες τόσα χρόνια”.

Κώστας Μόντης / Δεύτερη Παρουσία






ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ

 "Επόρνευσον οι βασιλείς και εκ του οίνου της πορνείας

 εμεθύσθησαν οι κατοικούντες την γην.

 Κάτω απ' τα λάβαρα της Ρώμης

 στην τέντα της Μαγδαληνής

 εσύ πατέρας της συγγνώμης

 κι εμείς παιδιά της ηδονής. 


Ζοφώδης και ασέληνος ο έρως της αμαρτίας.

 Βραχνή ακούστηκε η κραυγή 

στα καπηλειά της πολιτείας

 εσύ αμνίo για σφαγή κι εμείς κριοί της αμαρτίας.


 Το πολύτιμον μύρον η πόρνη έμιξε μετά δακρύων και εξέχεεν

 είς τους άχράντους πόδας σου.


 Δε σε πτοήσαν οι Πιλάτοι

 ούτ’ ο καιρός πού είν’ εγγύς

 εσύ στων ουρανών τα πλάτη

 κι εμείς παρείσακτοι της γης. 


Εγώ το φως εις τον κόσμον ελήλυθα,

 ίνα πας ο πιστεύων εις

 εμέ εν τη σκοτία μη μείνη."

Νίκος Γκάτσος






"Κύριε, γυναίκα αμαρτωλή, πολλά 

πολλά, θολά, βαριά τα κρίματά μου. 

Μα Κύριε, πως η θεότης Σου μιλά, 

μέσ’ στην καρδιά μου!


 Κύριε, προτού σε κρύψ’ η εντάφια γη

 από τη δροσαυγή λουλούδια πήρα

 κι απ’ της λατρείας την τρίσβαθη πηγή 

σου φέρνω μύρα.


 Οίστρος με σέρνει ακολασίας ... Νυχτιά 

σκοτάδι, αφέγγαρο, ανάστερο με ζώνει, 

το σκοτάδι της αμαρτίας, φωτιά

 με καίει, με λιώνει. 


 Εσύ που από τα πέλαα τα νερά 

τα υψώνεις νέφη, πάρε τα Έρωτά μου, 

κυλάνε, είναι ποτάμια φλογερά 

τα δάκρυά μου. 


 Γείρε σ’ εμέ. Η ψυχή μου πως πονεί! 

Δέξου με Εσύ που δέχτηκες και γείραν 

άφραστα ως εδώ κάτου οι ουρανοί 

και σάρκα επήραν. 


 Στ’ άχραντά Σου πόδια, βασιλιά

 μου Εσύ, θα πέσω και θα στα φιλήσω

 και με της κεφαλής μου τα μαλλιά 

θα στα σφουγγίσω. 


 Τ’ άκουσεν η Εύα μέσ’ στο αποσπερνό 

της παράδεισος φως ν’ αντιχτυπάνε,

 κι αλαφιασμένη κρύφτηκε ... Πονώ, 

σώσε, έλεος κάνε.


 Ψυχοσώστ’ οι αμαρτίες μου λαός

 τ’ αξεδιάλυτα ποιός θα ξεδιαλύσει; 

Αμέτρητό Σου το έλεος, ο Θεός!

 Άβυσσο η κρίση."


Το τροπάριο της Κασσιανής 
σε μετάφραση του Κωστή Παλαμά.


*

"Όταν προσευχόμαστε στον Θεό,

 δεν πρέπει να αποζητούμε τίποτα, 

τίποτα." 

Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης

Η Κασσιανή δεν ζήτησε τίποτα...



Δευτέρα 29 Απριλίου 2024





Μεγάλη Δευτέρα

 Κατάκοπος από τις ουράνιες περιπέτειες

 έπεσα τις πρωινές ώρες να κοιμηθώ. 

Στο τζάμι, 

με κοίταζε η παλαιά Σελήνη, 

φορώντας την προσωπίδα του Ήλιου.

Οδυσσέας Ελύτης






«Ημερολόγιο ήσυχο στον τοίχο,

 μια ημερομηνία κι οι άγιοι σιωπηλοί, 

 χλωμοί κι αναμάρτητοι, 

σημειωμένοι μόνο με το μικρό τους όνομα,

 όπως τους φώναζε η μητέρα τους. 

 Κύριε, 

κανείς δεν ήθελε να μεγαλώσει.» 

 Τάσος Λειβαδίτης





 

"Λοιπόν, 

Θεέ μου, 

δεν σου ζητώ τίποτε. 

Να υπάρχεις, 

αυτό είναι αρκετό." 

Paul Claudel

(προσευχή ενός άπιστου  πιστού)






 Περίμενέ με μάνα μου περίμενέ με ακόμα

ώσπου να φτάσει η άνοιξη στο παγωμένο χώμα.


 Περίμενέ με μάνα μου σαν το πουλί του νότου 

που σμίγει μάτι και φτερό να βρει τον ουρανό του. 


 Περίμενέ με μάνα μου κάποια Παρασκευή σου 

στην πύλη του παράδεισου στο φρέαρ της αβύσσου.


Νίκος Γκάτσος / Μέρες Επιταφίου



...προς τη Μεγάλη Εβδομάδα...




"Ήταν ο τρόπος μου να μπω στη Μεγάλη Βδομάδα: 

η περίφημη φωτογραφία από το πλάνο του Ταρκόφσκι. 

Να αντιληφθώ την πίστη μου σαν ένα καχεκτικό δεντράκι, 

ένα κλαρί που πρέπει (και θέλω) να το φροντίζω,

 να το προστατεύω, να το στηρίζω. 

Τα υπόλοιπα είναι μέρη μιας μυστικής διαδρομής,

 που μυστική της αξίζει να μένει."

Χρήστος Αγγελάκος




...πολύ πολύ δύσκολο...

Κυριακή 28 Απριλίου 2024

ΣΥΓ-ΧΩΡΩ.

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΥΓ-ΧΩΡΗΣΗΣ 

«Πάτερ άφες αυτοίς· ου γάρ οίδασι τί ποιούσι»

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ!

*

Συγχωρώ: Ανοίγω ΧΩΡΟ ώστε  να βρεθούμε  σε αυτόν τον χώρο μαζι (ΣΥΝ) με τον άλλον. Μια υπερβατική κατάσταση, έξω από την φυσική, υλική οντότητα.

Είμαστε φτιαγμένοι από άτομα. Αν βουτήξουμε στα άτομα θα δούμε τον πυρήνα και τα ηλεκτρόνια που γυρίζουν γύρω του. Τα ηλεκτρόνια δεν Συν-Χωρούν με τον πυρήνα, δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Αν φανταστούμε ότι πυρήνας είναι ένα μήλο στη σέντρα ενός μεγάλου ποδοσφαιρικού γηπέδου τα μικροσκοπικά ηλεκτρόνια γυρίζουν στις εξέδρες του γηπέδου. Το άτομο είναι κατά 99,999999999% κενός χώρος. Αν και ο πυρήνας έλκει τα ηλεκτρόνια η φύση απαγορεύει να τα τραβήξει πάνω του, να Σύν-Χωρέσουν. Ούτε τα ηλκτρόνια μπορούν να βρεθούν στον ίδιο χώρο. Τα δύο πρώτα ηλεκτρόνια θα γυρίζουν στην κατώτερη σειρά των κερκίδων. Το τρίτο είναι υποχρεωμένο, η αρχή του Pauli το επιτάσσει, να γυρίσει σε υψηλότερη κερκίδα ώστε να μη ΣυνΧωρέσει με τα δύο πρώτα. Αβυσσος κενού χωρίζει τον πυρήνα από τα ηλεκτρόνια. Δεν ΣυνΧωρούν. 

Αν βουτήξουμε μέσα στον πυρήνα θα βρούμε τα πρωτόνια και τα νετρόνια. Έλκονται ισχυρά. Αλλά και πάλι δεν Συν-Xωρούν. Δεν ακουμπάει το ένα το άλλο. Μόλις πλησιάσουν το ένα το άλλο η έλξη μεταξύ τους γίνεται άπωση! Αν βουτήξουμε στα πρωτόνια και τα νετρόνια θα βρούμε τα Quarks, 3 Quarks. To καθένα από αυτά είναι σε μέγεθος χιλιες φορές μικρότερα από το πρωτόνιο ή νετρόνιο. Το κενό μεταξύ των quarks κυριαρχεί, ούτε τα quarks Συν-Χωρούν. Δεν μπορούμε μέχρι αυτή τη στιγμή να βουτήξουμε πιο βαθιά, μέσα στα quarks. Συμπέρασμα, οι υλικές οντότητες από τις οποίες είμαστε φτιαγμένοι απαγορεύεται από τη φύση να Συν-Χωρούν, άβυσσος κενού πρέπει να τα χωρίζει.

Μα και το σύμπαν είναι σχεδόν άδειο. Το ηλιακό μας σύστημα είναι σχεδόν άδειο, οι γαλαξίες είναι σχεδόν άδειοι, οι αποστάσεις μεταξύ των Γαλαξιών είναι τερατώδεις. Τίποτα δεν Συν-χωρεί με τίποτα! 

Τι αντικοινωνικότητα υπάρχει από τον μικρόκοσμο έως τον μακρόκοσμο! Τίποτα δεν θέλει να δώσει το χέρι του στο άλλο. Αν και από μακριά έλκονται! 

Η ανθρώπινη Συγχώρεση / Συν-Χώρεση είναι ασύμβατη με την υλική μας υπόσταση. Γι' αυτό είναι σπάνια έως ανύπαρκτη. Η ανάδυσή της ανθρώπινης Συν-Χώρησης είναι εκδήλωση ύπαρξης και μιας μη υλικής οντότητας μέσα μας, που επικρατεί της υλικής. Η θεωρία μένει θεωρία, κάτι χωρίς σημασία και νόημα, αν δεν επαληθευθεί από το πείραμα. Να ένα πείραμα για την επαλήθευση της ύπαρξης μέσα μας και μιας μη υλικής οντότητας.  Δύσκολο πείραμα η Συν-Χώρηση, έως ακατόρθωτο. Η θεωρία είναι εύκολη, επιτρέπει την αυτο-αναγόρευση του τι είμαστε, τον αυτοθαυμασμό μας, τη συγκρότηση αυτο-θαυμαζόμενων ανθρώπων.  Η επαλήθευσή της με το πείραμα είναι δύσκολη, κάτι απευκταίο, δείχνει την απουσία μη υλικής οντότητας. Η απουσία της παρουσίας είναι πιο αποκαλυπτική!


Παρασκευή 26 Απριλίου 2024


ΠΕΡΙ ΠΡΟΠΑΤΟΡΙΚΟΥ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΑΒΙΑ!

Οι δομικοί λίθοι από τους οποίους δομούνται τα στερεά δεν είναι τοποθετημένοι τυχαία στο χώρο. Ένας κρύσταλλος είναι η κανονική, επαναλαμβανόμενη διευθέτηση των δομικών λίθων σε τρεις διαστάσεις. Αποτελείται από όμοιες κυψελίδες που έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και επαναλαμβάνονται στις τρεις διαστάσεις, ώστε να δημιουργούν ένα κανονικό τρισδιάστατο πλέγμα.

Η κανονικότητα, η περιοδικότητα, η συμμετρία είναι αρχιτεκτονικές διαδρομές που ακολουθεί η φύση κατά τη δόμηση ενός στερεού σώματος. Η φύση δημιουργεί όμορφα στερεά σώματα. Και οι όμορφοι κρύσταλλοι δεν έχουν το άγχος των όμορφων ανθρώπων που είναι σαν να γεννώνται πλούσιοι και συνεχώς να φτωχαίνουν...Μένουν πάντα πλούσιοι-όμορφοι! Δεν ισχύει στα στερεά η κινέζικη παροιμία για τα ανθρώπινα: «Δεν είναι όμορφο αυτό που είναι όμορφο. Όμορφο είναι αυτό που σου αρέσει». Είναι πάντα, αντικειμενικά, όμορφα. 

Φαίνεται, όμως, ότι σε κάποιο προπατορικό αμάρτημα έπεσαν οι δομικοί λίθοι κατά την ένωσή τους! Έτσι, απαγορεύτηκε στα στερεά να είναι τέλεια όμορφα. Τους επιβλήθηκε να έχουν πάντα ατέλειες! Να διακόπτεται δηλαδή η κανονικότητα η περιοδικότητα, η συμμετρία στην πλεγματική τάξη.

Είπε ο Κομφούκιος: "Καλύτερα ένα διαμάντι με ελάττωμα, παρά μια πέτρα με κανένα". Δεν ήξερε ότι δεν θα μπορούσαμε να έχουμε διαμάντι χωρίς ελάττωμα.

Ένα παράδειγμα ατέλειας είναι το εξής: Ένας μητρικός δομικός λίθος εγκαταλείπει την πλεγματική του θέση που παραμένει κενή, δημιουργώντας έτσι ένα πλεγματικό κενό, μια ατέλεια. Το άσωτο άτομο ή θα πάει με διαδοχικά βήματα, σαν μεθυσμένο, ή στην επιφάνεια του κρυστάλλου ή θα σφηνωθεί σε κάποια μεσοπλεγματική θέση στο εσωτερικό του κρυστάλλου δημιουργεώντας νέα ατέλεια. Μπορούμε ακόμη να φυτέψουμε έναν ξένο προς τους μητρικούς δομικό λίθο, μία πρόσμιξη. Αυτές οι ατέλειες φαίνονται στην εικόνα. 

Έτσι, τα στερεά έχουν και αυτά κάτι να θαυμάζουν! Θαυμάζουν το τέλειο, το χωρίς ατέλειες στερεό, κάτι που απαγορεύεται από την άτεγκτη θερμοδυναμική να υπάρχει! Έχουν και αυτά να Θαυμάζουν ανύπαρκτα είδωλα!

"Ουδέν ανεπίληπτον, αλλ' έχει πάντα διαμαρτίας και αγνοίας" - Θαλής Ο Μιλήσιος. Ισχύει και για τα άβια. 

Το προπατορικό αμάρτημα των δομικών λίθων κατά την συνεύρεσή τους προκειμένου να σχηματίσουν ένα στερεό δεν ήταν σοβαρό οπως ήταν το δικό μας! Το πολύ να έστειλαν φιλάκια από μακριά! Οι νόμοι της φυσικής τους απαγορεύει να πλησιάσουν σε απόσταση επαφής. Ποτέ δύο άτομα δεν μπορούν να έλθουν σε επαφή.  Όταν οι αρνητικές στοιβάδες των ηλεκτρονίων πλησιάζουν σε απόσταση αναπνοής απωθούνται με άπειρη δύναμη. Οι δομικοί λίθοι, τα άτομα,  είναι ανέραστοι! Όταν δίνουμε τα χέρια νομίζουμε ότι ερχόμαστε σε επαφή. Νομίζουμε! Νομίζουμε ότι είμαστε σε επαφή με το έδαφος. Νομίζουμε! Είμαστε στον αέρα!

To προπατορικό τους αμάρτημα δεν ήταν σοβαρό όπως το δικό μας.  Έτσι, οι συνέπειες στη ζωή τους δεν ήταν σοβαρές. Κάθε άλλο! Αντιστοιχούν, δηλαδή,  λίγες ατέλειες σε πολλά εκατομμύρια κανονικών πλεγματικών θέσεων σε κανονικές θερμοκρασίες! Με την επισήμανση ότι όσο ζεσταίνονται τα στερεά, τόσο αριθμός των ατελειών μεγαλώνει. Ο φόρος των θερμόαιμων! 

Συμβαίνει, όμως, αυτό το παράδοξο. Αν και οι ατέλειες είναι συγκριτικά ελάχιστες, αμελητέες, είναι αυτές που καθορίζουν τη συμπεριφορά του στερεού. Αυτές, οι ατέλειες, καθορίζουν τις ιδιότητες του στερεού, για παράδειγμα, τις ηλεκτρικές του ιδιότητες, αν θα σπάει εύκολα ή δύσκολα, τις οπτικές του ιδιότητες,  τι χρώμα θα έχει ένας κρύσταλλος! 

Στις εφαρμογές, στην τεχνολογία, τα στερεά είναι χρήσιμα για τις ατέλειες τους, δεν μας είναι καθόλου χρήσιμη η ομορφιά τους. Τα αγαπάμε και τα ερευνάμε γιατί είναι χρήσιμα τα ελαττώματά τους! Αυτά προσπαθούμε να κατανοήσουμε για να τα εκμεταλευτούμε.

Οι ημιαγωγοί, η βάση της χρήσιμης τεχνολογίας, γίνονται  επαναστατικά υλικά γιατί φυτεύουμε στα άσπιλα ύλικά τους ξένες προσμίξεις, τα κάνουμε άσχημα. Και τα κάνουν οι ατέλειες  ιδιαίτερα. Το πυρίτιο, το μητρικό υλικό των ημιαγωγών δεν θα ήταν χρήσιμο υλικό αν δεν του φυτεύαμε ξένες προσμίξεις.

Σαίξπηρ: "Μερικά ελαττώματα έχουν τα εξωτερικά γνωρίσματα των πλεονεκτημάτων". Για τα υλικά σώματα το έγραψε!

Μας χαρακτηρίζουν τα ελαττώματά μας; Για φανταστείτε όλοι να είμαστε ολοκληρωτικά όλοι τέλειοι. Ο Ζοζέ Σαραμάγκου το υποστηρίζει: Είμαστε περισσότερο τα ελαττώματά μας, παρά τα προσόντα μας. 

ΠΑΡΝΩΝ:

Το ερωτικό σώμα δεν είναι ποτέ άψογο. Η γοητεία του βρίσκεται στις μικρές ατέλειες, αυτές που συνιστούν τη μοναδικότητά του. Η φύση ξέρει τι κάνει. Συχνά και οι ποιητές. 

Θανάσης Βαλτινός, Κρασί και νύμφες, Εστία.

ΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ!

Όπως αναφέρθηκε η θερμοδυναμική απαγορεύει την ύπαρξη στερεού χωρίς κενά - ατέλειες. Οι ατέλειες - αμαρτίες είναι λιγοστές. Αν οι ατέλειες - αμαρτίες πολλαπλασιατούν, όπως συμβαίνει όταν το σώμα θερμαίνεται, το σώμα διαλύεται, επέρχεται η τήξη του, λιώνει! 

Η αύξηση των ατελειών σημαίνει και αύξηση της αταξίας στο σώμα. Η φύση απαγορεύει την τέλεια τάξη.

Όταν ακούς "τάξη 

ανθρώπινο κρέας μυρίζει. 

Οδυσσέας Ελύτης

Τα υλικά είναι χρήσιμα αν έχουν λελογισμένη αταξία. Σε μεγάλη αταξία διαλύονται. Η φύση λοιπόν έχει την ΣΟΦΙΑ να δομεί έτσι ώστε να ικανοποιείται τo αίτημα της λελογισμένης αταξίας! Και έτσι συμβαίνει παντού στη φύση. Αν η καρδιά μας δουλέψει σαν ρολόι, αν υπάρξει πλήρης τάξη στη διαδοχή των καρδιακών παλμών, φύγαμε για τον άλλον κόσμο. Αν η διαδοχή γίνεται χωρίς καμία συσχέτιση, με πλήρη αταξία, πάλι φύγαμε. Είμαστε υγιείς αν η λειτουργία της καρδιά διέπεται από λελογισμένη αταξίοα. 

H ΣΟΦΙΑ όμως της φύσης με την αναγκαία ύπαρξη των κενών αναδεικνύεται και από μια άλλη διευθέτιση. Βυθίζοντας σε ένα υλικό, για παράδειγμα στο πυρίτιο, διάφορα στοιχεία σε διαφορετικές αναλογίες δημιουργούμε στην πράξη νέα σώματα, με κάθε φορά νέες ιδιότητες, με νέες προσαρμοσμένες στις ανάγκες μας δυνατότητες. Γίνονται βέβαια πιο άσχημα. Αλλά:  "Μη κοιτάς που έχει στραβά πόδια, κοίτα ότι χορεύει ίσια!" 

"Όσο θές πολέμα, δεν έχει φτέρνες η τελειότητα" - Οδυσσέας Ελύτης.